Ekonomia cyrkularna. Nowy buzzword czy przyszłość biznesu?

ARTYKUŁY

16.5.2022

ekonomia cyrkularna

zrównoważony rozwój

Ekonomia cyrkularna. Nowy buzzword czy przyszłość biznesu?

Sustainability, circularity, CSR, ESG, GRI. Świat biznesu opanowały nowe hasła. Trudno się odnaleźć w gąszczu nowych pojęć, a czasu na naukę jest coraz mniej. To ostatni moment by zacząć działać.

Artykuł autorstwa Katarzyny Śliwy, CEO Ergodesign powstał we współpracy z EY Academy of Business. Więcej o cyrkularnych korzyściach dla biznesu i pełną wersję tekstu przeczytasz tutaj

Kontekst

Termin zrównoważony rozwój towarzyszy nam już blisko 30 lat. Raporty o stanie środowiska oraz wyczerpujących się możliwościach kontynuowania dotychczasowego sposobu produkcji i konsumpcji każą poszukiwać innego podejścia. Słowo wzrost jest zastępowane przez słowo rozwój, a dążenie do szybkich wyników finansowych – przez poszukiwanie równowagi celów. Stąd coraz bardziej zielone i coraz bardziej dalekosiężne strategie tworzone nawet przez gigantów w strategicznych sektorach.

Przeszło dekadę temu do słownika weszło pojęcie corporate social responsibility. Sygnowało ono wszystkie działania nastawione na tworzenie wartości pozafinansowej. CSR jednak czasami był kojarzony z narzędziem PR’u i marketingu, i sam zyskał zły PR, podobnie jak powierzchowne działania proekologiczne, przybierające formę greenwashingu. Na szczęście działania zmierzające do zrównoważonego rozwoju dają się zweryfikować – zostały zdefiniowane i są mierzalne.

Rezolucja Organizacji Narodów Zjednoczonych położyła kamień węgielny pod współczesną politykę zrównoważonego rozwoju wskazując 17 celów do osiągnięcia przed rokiem 2030 (UN 2030 Sustainable Development Goals). Cele te zostały przyjęte przez wszystkie 193 kraje członkowskie, a ich realizacja jest monitorowana. Obecnie odpowiedzialność biznesu ma postać spójnej polityki ESG (Environment Society Governance) podlegającej raportowaniu zgodnie m. in. z międzynarodowym standardem Global Raporting Initiative – GRI, zasadami raportowania zintegrowanego czy wytycznymi Komisji Europejskiej.

Przyszłość, która nadejdzie

Najprościej rzecz ujmując, raporty finansowe mówią o tym, jak firma radziła sobie w przeszłości - niestety tylko przez pryzmat finansowy. Raporty ESG mówią więcej: zarówno o tym, jak firma radzi sobie obecnie, jak i o tym, jaki ma potencjał na przyszłość.

Działania w obszarze ESG oczekują też współcześni konsumenci i pracownicy. Pokolenie Z, które w ciągu 5 następnych lat będzie stanowić 60% rynku pracy i ponad 30% siły nabywczej mówi: „Nie interesuje mnie jaki produkt sprzedajesz. Interesuje mnie co Twoja firma robi dla Świata”.

O motywacjach do zmiany można napisać odrębny artykuł a nawet całą książkę. Ostatecznie liczy się efekt: odejście od friedmanowskiej zasady tworzenia wartości wyłącznie dla właścicieli i akcjonariuszy, na rzecz coraz powszechniejszego przekonania coraz powszechniejsze przekonanie, że zadaniem biznesu jest tworzenie wartości dla wszystkich interesariuszy: Priorytety? People, planet, purpose, profit. W tej kolejności.

Ekonomia cyrkularna, czyli gospodarka obiegu zamkniętego

Tak jak zrównoważony wzrost jest nowym celem biznesu, a polityka ESG jest narzędziem definiowania i mierzenia postępów, tak zasady ekonomii cyrkularnej są narzędziem tworzenia innowacji i realnej zmiany.  Po to, żeby zrównoważony rozwój przełożyć na rzeczywistość. Ekonomia cyrkularna to nowa strategia rozwoju gospodarki uwzględniającą czynniki środowiskowe.

Zakłada odejście od nieefektywnego dla biznesu i szkodliwego dla Ziemi linearnego modelu produkcji i konsumpcji (weź, zużyj, wyrzuć) i zmianę na cyrkularny (weź, użyj, użyj ponownie), w którym odpady stają się ponownie surowcem zapewniając redukcję strat i maksymalizację wykorzystania zasobów.

Wejście na tory działania zgodnego z gospodarką cyrkularną pozwala na to, by tworzenie wartości dla wszystkich interesariuszy nie było tylko dodatkową działalnością firm (jak to było w przypadku wielu działań CSR) - offsetem negatywnego wpływu. Sprawia, że tworzenie pozytywnego wpływu leży w sercu modelu biznesowego firmy. Na tym się zarabia.

Trzy podstawowe filary cyrkularnej transformacji gospodarczej to:

  1. Czysta energia
    Potrzebna do bieżącej, ale też rosnącej konsumpcji idącej za rewolucją technologiczną następnych lat. Elektronika konsumencka, automatyka, robotyka, komunikacja, sztuczna inteligencja, elektro mobilność będą potrzebować coraz więcej energii. W obszarze przejścia na OZE kraje Unii Europejskiej robią postępy. Dotąd udało się zrealizować cel wskazany w 2014 roku, by do 2020 co najmniej 30% energii w krajach Unii Europejskiej była produkowana ze źródeł odnawialnych (wskaźnik średni dla wszystkich krajów wspólnoty, dla Polski cel został obniżony do 15%). Cel na 2030 rok wynosi już minimum 40%, co zostało ogłoszone w lipcu 2021 w pakiecie Fit for 55.
  2. Cyrkularny bank materiałów
    Szacuje się, że zanieczyszczenie środowiska spowodowane złym użyciem lub nadużywaniem energii generuje około 1/3 negatywnego wpływu środowiskowego. Kolejne 2/3 to złe użycie lub nadużywanie materiałów. W podejściu cyrkularnym dąży się do zarządzania surowcami i materiałami, które trafiły już do obiegu, ich wielokrotnego przetwarzania bez strat i emisji do środowiska. Ten rozdział transformacji dopiero zaczynamy.
  3. Systemy produktów i usług
    To innowacje tworzone w oparciu o cyrkularne modele biznesowe i strategie innowacji. Tutaj spotykają się produkt fizyczny i cyfrowy, produkty i usługi, technologie i potrzeby użytkowników. To tutaj jest największe pole do tworzenia innowacji.

Czy cyrkularność – słowo, które pojawia się w debatach coraz częściej, okaże się przemijającym trendem? Na pewno nie, ponieważ wszystkie najbardziej rozwinięte gospodarki i obszary ekonomiczne świata stawiają na nią w długofalowych strategiach. Dla Unii Europejskiej jest to strategia zwana Europejskim Zielonym Ładem (European Green Deal) wskazująca priorytety rozwojowe Wspólnoty Europejskiej aż do 2050 roku.

Przejście na ekonomię cyrkularną to złożony proces. Unia Europejska podejmuje działania mające na celu przekształcenie naszej obecnej linearnej ekonomii w cyrkularną, znane jako UE Circular Economy Action Plan.

Te zmiany dotkną każdego biznesu.


Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o cyrkularności, zapraszamy do lektury naszego raportu "Impulsy cyrkularności".