ARTYKUŁY
28.7.2022
Kwestia odzysku komponentów i możliwości napraw produktów, aby na dłużej zatrzymać go w obiegu to kluczowe wyzwania, z którymi zmierzyli się nasi projektanci tworząc koncepcje czajników na wystawę “Historia jednego czajnika. Future Lab by Ergodesign” w ramach Gdynia Design Days (2-10.07.2022). Wszystkie udowadniają, że zasady ekonomii cyrkularnej da się wdrożyć i w ten sposób optymalizować koszty zamiast marnotrawić kolejne zasoby.
Ekonomia cyrkularna to koncepcja gospodarki, w której wytworzone produkty trafiają do obiegu i już w nim pozostają. Najpierw produkty, potem ich komponenty, a w końcu materiały, z których zostały wyprodukowane są odzyskiwane i używane wielokrotnie, a gdy przyjdzie kres ich ponawiających się cykli życia - zostaną bezpiecznie zutylizowane bez szkody dla środowiska. Kluczowy cel wydłużania i zapętlania cyklu życia produktu zakłada, że produkty powinny służyć użytkownikom jak najdłużej, a po zakończeniu swojego życia, surowce, z których są wykonane muszą ponownie stać się zasobem. To idea, która w modelowym ujęciu jeszcze nie funkcjonuje w biznesie i przemyśle, ale jej pozytywne praktyki w najbardziej innowacyjnych firmach motywują kolejnych producentów do takiego działania.
Z tego artykułu dowiesz się:
Najczęstszym zaniedbaniem projektantów wzornictwa opracowujących nowe produkty jest myślenie o cyklu ich życia w drobnym wycinku - produkcja i użytkowanie. Tymczasem nie trzeba wiele wysiłku, aby zwiększyć zdolność produktów do funkcjonowania w kolejnych cyklach jako całe wyroby, pojedyncze komponenty lub surowiec wtórny.
Postanowiliśmy postawić kolejny krok w historii projektowania i stworzyć koncepcje cyrkularnych produktów zgodnie z kilkoma strategiami tworzenia produktów cyrkularnych. Inspirując się historią słynnego czajnika Crystal zaprojektowanego przez Ergodesign dla marki Zelmer w 1996 roku, nasi projektanci stworzyli 5 koncepcji czajników, z których każdy jest cyrkularny na inny sposób. Dzięki temu produkt z przeszłości staje się produktem jutra. Nowe materiały oraz wykorzystanie usług to podstawowe elementy, poprzez które można domykać obieg. Wszystkie koncepcje zostały zaprezentowane w strefie "wszystko krąży" na naszej wystawie, a jedną z nich opisujemy w tym artykule.
Zelmer Crystal jest produktem, który od blisko 30 lat jest w produkcji seryjnej i osiąga bardzo dobre wyniki sprzedażowe. Przez ten czas obrósł legendą jako czajnik, którego nie da się zepsuć. Dlatego stał się legendarny, a nawet ikoniczny - stał się ikoną polskiego designu lat 90tych XX wieku i trafił na stałą wystawę polskiego designu Muzeum Narodowego w Warszawie.
W latach, kiedy był projektowany przez Ergodesign nikt jeszcze nie słyszał o koncepcji ekonomii cyrkularnej ani nie snuł realnych scenariuszy na temat nadchodzącej katastrofy klimatycznej. Crystal był po prostu porządnym, dobrze wykonanym i szczerym produktem, zaprojektowanym i wykonanym w taki sposób, w jaki życzyłby sobie tego jego nabywca. Jego reputacja jako produktu, który przetrwa nawet apokalipsę stała się dla nas inspiracją do wzięcia go na projektowy warsztat i zastanowienia się, w jaki sposób zaprojektowalibyśmy go dzisiaj, by stał się produktem jutra. Uwzględniając wszystkie jego obecne zalety.
To, że Crystal świetnie funkcjonuje jako długowieczny produkt nie oznacza, że idealnie wpisuje się w zasady ekonomii cyrkularnej. Postanowiliśmy podjąć próbę weryfikacji tego, co jeszcze moglibyśmy zmienić w jego designie, aby uczynić ten produkt bardziej zrównoważonym. Zaczęliśmy od rozłożenia go na części pierwsze i oceny, które elementy są zbędne, które są najbardziej narażone na usterkę i gdzie możemy szukać alternatyw materiałowych.
Po przeglądzie porównywarek produktów i forów internetowych dowiedzieliśmy się, że najczęstszą usterką jest przeciekanie (ale z reguły dotyczy bardzo długo używanych produktów). Zaobserwowaliśmy, że ze względu na długą żywotność czajnika, oddolnie rozwinął się rynek wtórny. Można kupić Crystala z drugiej ręki, a także dokupić do niego elementy czy części zamienne.
Oczywiście produkt ten funkcjonuje na rynku od tak dawna, że został do granic zoptymalizowany pod kątem ekonomii wykonania, wyeliminowania błędów konstrukcyjnych i ogólnych właściwości produktu, jednak pytanie co dzieje się z nim po zakończeniu eksploatacji nigdy nie zostało dotąd zadane.
Przyjęliśmy strategię projektowania ukierunkowaną na łatwość utrzymania i naprawy, w której kluczowe jest uproszczenie budowy produktu, wyeliminowanie z niego elementów narażonych na usterki oraz zaprojektowanie produktu w taki sposób, aby maksymalnie uprościć naprawę.
Zaprojektowany czajnik wprowadza istotne zmiany w produkcie czyniąc go bardziej cyrkularnym. Zgodnie z zasadą 3R - Reduce, Reuse, Recycle - nowa wersja czajnika składa się z mniejszej liczby komponentów, które można łatwo rozdzielić, co umożliwia ich ponowne użycie.
Właśnie dostęp do komponentów i zaplanowanie możliwości ich naprawy jest bardzo ważnym aspektem w zachęceniu konsumentów do naprawiania produktów. Żeby zaczęło się “opłacać” naprawiać, a nie kupować nowy produkt, taka funkcjonalność musi być przewidziana i uwzględniona już na etapie projektowania produktu i przed wprowadzeniem do masowej produkcji.
mówi Mariusz Ryło, CEO w Fixit.
W przypadku czajników najczęstsze przykłady elementów trudnych do rozdzielenia są:
W Crystalu Clear ujednolicony został również materiał, z którego elementy czajnika są wykonane. Zrezygnowaliśmy z zaklikiwanych elementów wykonanych z różnych tworzyw na rzecz jednego - przezroczystego polipropylenu, który ma najwyższą wartość w procesie ponownego przetwarzania na granulat, którego można ponownie użyć w produkcji. Włącznik został przeniesiony z rączki na podstawę, co ma uprościć ewentualną wymianę tego mocno eksploatowanego elementu.
Drobnym, ale znaczącym w skali całej produkcji zabiegiem była rezygnacja z oznaczeń na wskaźniku poziomu wody za pomocą tampondruku na rzecz wyżłobień w formie. Niestety odzyskane korpusy czajników nie będą mogły posłużyć do przetworzenia na granulat do wykonania kolejnych czajników, ponieważ aktualnie przepisy zabraniają wykorzystania materiałów z recyclingu do bezpośredniego kontaktu z żywnością. Dlatego też jego cyrkularność przejawia się w możliwości wykorzystania surowca o wysokiej wartości do produkcji kolejnych produktów, w których wykorzystanie recyklatu jest możliwe.
Zaprojektowany czajnik "Crystal clear" to koncepcja redesignu kultowego Crystala, która wprowadza istotne zmiany w produkcie czyniąc go bardziej cyrkularnym. Zgodnie z zasadą 3R - Reduce, Reuse, Recycle - nowa wersja czajnika składa się z mniejszej liczby komponentów, które można łatwo rozdzielić, co umożliwia ich ponowne użycie. Czajnik proponujemy wykonać w całości z przezroczystego tworzywa, które ma najwyższą wartość w procesie przetwarzania na granulat.
Opisana koncepcja została zaprezentowana w ramach wystawy Historia jednego czajnika. Future Lab by Ergodesign podczas Gdynia Design Days (2-10.07.2022). Jedna ze stref poświęcona była koncepcjom czajnika, a każda z nich realizuje inną strategię projektowania cyrkularnego. Każda z nich dowodzi, że krok po kroku można dążyć do zmian w projektowaniu w stronę cyrkularnością, aby wzbogacać know how w tym zakresie i dążyć do popularyzacji takich rozwiązań na rynku.
Musimy zmienić sposób projektowania, używania i ponownego wykorzystywania tworzyw sztucznych. Z kryzysu związanego z zanieczyszczeniem środowiska tworzywami sztucznymi nie da się wyjść jedynie poprzez recykling lub redukcję. Jeśli nie podejmiemy działań teraz, do 2050 roku w oceanach może być więcej plastiku niż ryb.
