ARTYKUŁY
26.7.2022
Gdynia Design Days to topowy nadbałtycki festiwal designu. Każda edycja jest pretekstem do poruszania zagadnień związanych z szeroko pojętym projektowaniem w kontekście zmian, jakie zachodzą w naszym otoczeniu. W 2022 roku hasłem festiwalu było “współmorze”, co ukierunkowało tematykę wystaw, wykładów i warsztatów w stronę refleksji nad odpowiedzialnym projektowaniem, marnotrawstwem zasobów i problemem zaśmiecania morza. Stan zanieczyszczenia morza miał stać się lustrem działalności człowieka na różnych szerokościach geograficznych.
Tegoroczna edycja GDD była wyjątkowa również z tego względu, że była pierwszą od dwóch lat zorganizowaną na żywo. Pandemia spowodowała wzrost popularności wystaw cyfrowych, jednak nic nie zastąpi bezpośredniego uczestnictwa w wydarzeniach kulturalnych i branżowych. W tym roku miłośnicy designu i biznes spotkali się w Gdyni.
Organizatorom zależało na tym, aby powrót do spotkań na żywo nie wiązał się z piętrzeniem się kosztów produkcyjnych, logistycznych i marketingowych. Dla nas jako kuratorów jednej z wystaw ten aspekt był również absolutnym priorytetem.
Projektując naszą wystawę Historia jednego czajnika. Future Lab by Ergodesign na Gdynia Design Days 2022 postanowiliśmy wdrożyć metodykę projektowania cyrkularnego. Pomimo, że GDD to wydarzenie jednorazowe od początku staraliśmy się zaplanować cały cykl życia wystawy tak, aby jej wpływ na środowisko - odpady, ślad węglowy od montażu aż do demontażu był jak najmniejszy.
Z artykułu dowiesz się:
Przepisy dotyczące gospodarowania odpadami nie odnoszą się konkretnie do branży wystawienniczej. Dodatkowo mogą różnić się w zależności od regionu, kraju, a nawet miasta, w którym odbywa się wydarzenie, dlatego trudno jest trzymać się jednych wytycznych.
Zasady ekonomii cyrkularnej są powoli wdrażane w wielu branżach, ale także w wystawienniczej takie podejście wciąż dopiero “raczkuje”. Szkoda, bo to problem o szerokiej skali.
Na szczęście pojawiają się instytucje, które rozpoczynają nie tylko proces ewangelizacji jak dużym problemem są odpady w tym sektorze, ale także poszukują konkretnych wytycznych, z których mogą korzystać projektanci wystaw. Jednym z przykładów jest międzynarodowa organizacja non-profit KiCulture.
Nasz projekt wystawy oparliśmy właśnie o jej wytyczne. Doceniając jej wpływ na rzecz połączenia kultury i zrównoważonego rozwoju, wybraliśmy jedno narzędzi “Waste Hierarchy”. To uporządkowało naszą pracę projektową i pomogło wybrnąć z wielu dylematów. Schemat ten określa poziomy działań na rzecz ekonomii cyrkularnej od najbardziej do najmniej pożądanych. Główna idea sprowadza się do ograniczania produkowania elementów wystawy do minimum, które zapewni właściwy odbiór.
Refuse – rezygnacja z kupowania elementów wystawy lub kupowanie od firm odpowiedzialnych społecznie i środowiskowo
Reduce – zakwestionowanie konsumpcji, kupowanie hurtowe i inwestowanie w trwałe materiały
Reuse – wydłużenie trwałości materiałów poprzez wielokrotne ich używanie
Repurpose – nadawanie starym przedmiotom nowego życia, innowacyjne podejście do materiałów pomaga wydłużyć ich żywotność
Recycle – korzystanie z lokalnych wytycznych i pozbywanie się rzeczy w odpowiedni sposób, tak aby miały potencjał do ponownego wykorzystania
Na początku przygotowywania wystawy w fazie koncepcyjnej podjęliśmy decyzję o pracy na MIRO. Przez kilka miesięcy pracy powstało kilkanaście plansz, na których rozwijaliśmy nasze pomysły.
Wspomagaliśmy się oczywiście pracą manualną na makiecie, ale korzystaliśmy jedynie z dostępnych w naszym Lab-ie surowców, resztek produkcyjnych z projektów komercyjnych. Nie kupowaliśmy żadnych akcesoriów do jej wykonania. Makieta w połączeniu z planszami na MIRO była podstawą do rozwijania koncepcji i przygotowania materiałów do produkcji.
Zasada refuse od początku była najważniejsza dla projektantów wystawy. Myśląc o poszczególnych strefach wystawy, w instalacjach staraliśmy się uwzględnić jak najwięcej przedmiotów, które są już dostępne i można je wykorzystać na Gdynia Design Days.
Przykładem jest aranżacja strefy pierwszej “beztroski plastik”, którą urządziliśmy dzięki wypożyczonym eksponatom z firmy SPICE For SPACE (Home - Spice 4 Space). W ten sposób powstała galeria fotografii na metalowej ściance z charakterystycznym neonem “back to 90s”, którą po zakończeniu wystawy zwróciliśmy. Był to jeden z najchętniej fotografowanych elementów wystawy. Doskonale wkomponował się w eksponat czajnik Crystal na kapitelu, co wprowadzało odwiedzających wystawę w klimat plastikowych lat 90-tych.
Firma SPICE For SPACE powstała właśnie z myślą o zaopatrywaniu eventów w wysokiej jakości meble i scenografie. Wydarzenia często wiążą się z koniecznością kupowania akcesoriów, które wykorzysta się tylko jeden raz. Korzystając z ich usług, klienci mogą nie tylko zminimalizować koszt, ale również w ekologiczny sposób korzystać z mebli krążących w zamkniętym obiegu. Dzięki takiemu rozwiązaniu nie martwią się też o przechowywanie i konserwację. O to dba SPICE for SPACE w taki sposób, żeby meble i akcesoria scenograficzne mogły być wykorzystywane wiele razy, pozostawiając po sobie minimalny ślad węglowy.
W kilku strefach naszej wystawy pojawiają się także instalacje z elementów pozyskanych od partnerów. W strefie pierwszej “beztroski plastik”, drugiej “złoża antropocenu” oraz trzeciej “materia z atomów” chcieliśmy zbudować instalację z gabionów. Do ich wypełnienia potrzebowaliśmy tysiąc litrów śmieci.
Żyjemy w erze plastiku otaczając się produktami z tworzyw sztucznych, które w większości trafiają później na wysypiska śmieci, lub co gorsze do mórz i oceanów. Tylko w Europie produkuje się 58 mln ton plastiku rocznie. Instalacje z odpadów miały symbolizować skalę problemu nadprodukcji plastiku.
Na potrzeby wystawy podjęliśmy inicjatywę zbiórki wewnętrznej plastikowych odpadów. Zespół Ergodesign uruchomił swoje prywatne i zawodowe kontakty, aby zdobyć odpady na wystawę. Jednocześnie dla wielu osób, które przekazały nam odpady była to pomoc w zagospodarowaniu zużytego, niedziałającego sprzętu.
Część odpadów otrzymaliśmy od firmy FIXIT SA (FIXIT | Customer Experience Company | Usługi serwisowe), która stała się partnerem naszej wystawy. Fixit jest wyspecjalizowanym partnerem producentów w zakresie obsługi posprzedażowej, doradztwa technicznego oraz obsługi zwrotów z rynku, umożliwiającej odzyskanie I ponowne użycie produktów lub ich komponentów. Oferuje różnorodne usługi budujące unikalne Customer Experience oraz dowodzi, że ekonomia cyrkularna staje się teraźniejszością i przyszłością, co tylko utwierdza nas w przekonaniu o istocie naszych działań w tym zakresie. Fixit swoimi działaniami stara się dać drugie życie komponentom i materiałom, które pojawiają się w wyniku procesu napraw i wymian urządzeń, dostrzega ich potencjał i zapobiega bezrefleksyjnemu wyrzucaniu ich do śmieci.
Już na początku prac koncepcyjnych zrezygnowaliśmy z druku materiałów marketingowych, ulotek czy broszur, które bywają nieodłącznym elementem tego typu projektów. Odwiedzających wystawy zachęcaliśmy do pogłębiania wiedzy odsyłając do stron www, materiałów źródłowych za pomocą kodów QR.
Zasadę ograniczenia elementów drukowanych stosowaliśmy również na ekspozytorach. Tam, gdzie było to możliwe pisaliśmy ręcznie, aby nie drukować jednorazowych nośników. Przykładowo, informacje na mrożonej pleksi w części ekspozycji prezentującej wagę śladu materiałowego czajnika Crystal zostały zamontowane i opisane ręcznie. Finalnie instalacja posłuży nam jako element edukacyjny w naszym Material LABie w siedzibie Ergodesign.
Kierując się tą ideą największe elementy wayfindingu wykonaliśmy z płyt STADUR - to doskonały materiał do modelowania, sztywny i bardzo lekki i dający się łatwo obrabiać. Tabliczki i ścianki wykonane na wystawę ze STADURu zostaną zagospodarowane w naszym LABie po wystawie. Wykonane zostaną z nich canvasy - czyli nasz autorski system tablic do wizualizacji i pracy grupowej, które są montowane na ścianach naszych laboratoriów projektowych.
Podczas wystawy na płytach STADUR zaprezentowaliśmy koncepcje czajników jutra wpisujących się w ideę cyrkularności zaprojektowanych przez designerów Ergodesign.
Z kolei do montażu zabudowy wystawy wykorzystaliśmy rurki i złączki, które zostaną przeznaczone w projektach dla klientów. Aluminiowe rurki połączone złączkami służącymi do budowy maszyn to uniwersalne elementy z jakich można budować dowolne konstrukcje. Często tworzymy w Protyping Lab modele sprawdzające różnorodne cechy rozwijanego produktu, takie jak funkcjonalność, skala, ergonomia oraz badania badamy te modele na grupach odbiorców.
W myśl tej idei na wystawie zaprezentowaliśmy bohatera wystawy – czajnik Crystal 332 na postumencie. Był on centralnym elementem instalacji w strefie pierwszej “beztroski plastik”. Czajnik ten poza kilkoma lipcowymi dniami w Gdyni jest stałym elementem wyposażenia naszej kuchni, w którym gotujemy wodę. Po zakończeniu festiwalu czajnik wrócił na swoje miejsce na Przemysłową.
Na wystawie chcieliśmy wykorzystać też siedziska w strefie szóstej “auto_refleksja”. To wyprodukowane na wystawę, ale ich projekt pierwotnie powstał do przestrzeni showroomu w Ergodesign. Tam też trafią po zakończeniu wydarzenia. Pozostałe wyposażenie to wózki pomocnicze, będące fragmentem mobilnego Labu Ergodesign. W swojej codziennej pracy wykorzystujemy je do pracy przy projektach.
W przypadku naszej wystawy zagospodarowaliśmy większość elementów wystawy zgodnie z poprzednimi zasadami - refuse, reduse, reuse, repurpose. Rzeczywistymi odpadami z naszej wystawy były jedynie dwa worki śmieci z procesu montażu, które poddaliśmy selekcji i wyrzuciliśmy do odpowiednich pojemników w Gdyni.
Do recyclingu przeznaczone zostaną przeznaczone jedynie odpady z tworzyw sztucznych, z których zbudowaliśmy instalacje gabionowe.
Zadbaliśmy o to, żeby przedmioty, elementy instalacji miały konkretne przeznaczenie po wystawie. Część elementów ekspozycji przekażemy na wewnętrzną aukcję, którą organizujemy raz na jakiś czas wewnątrz naszego zespołu. W ten sposób odkupujemy niepotrzebne materiały, prototypy projektowanych przez nas produktów, z których zysk przeznaczany jest na wybrane cele charytatywne.
Większość przestrzennych elementów prezentowanych na planszach, takich jak próbki materiałów i elementy produktów, to przedmioty znalezione w naszej bibliotece materiałowej lub pozyskane z drugiej ręki, które zwróciliśmy do pierwotnych przestrzeni i właścicieli.
Dzięki takiemu podejściu większość elementów w 100% zostanie wykorzystana ponownie.
Podobnie jak w wielu innych branżach, prawdopodobnie nie uda się osiągnąć zerowej emisji CO2 w przypadku organizowania wystaw i wydarzeń designu, sztuki. Wynika to z troski o walory estetyczne, ale także z takich praktyk jak wyrzucanie pierwotnych materiałów z wystaw czasowych na wysypisko po zamknięciu wystawy, transport eksponatów itp.*. Warto jednak ograniczać koszty i wpływ na środowisko kierując się zasadą less is more, aby ślad węglowy z takiego przedsięwzięcia był jak najmniejszy.
W przypadku naszej wystawy na Gdynia Design Days poza realizacją poszczególnych zasad “Waste Hierachy” chcieliśmy zadbać o jej powtarzalność i możliwość pokazania ponownie w innym miejscu, do innych odbiorców. Staraliśmy się w ten sposób odczarować podejście do wystawy jak to jednorazowego eventu. Już teraz mamy w planach pokazanie kolejny raz wystawy w Krakowie, a cały materiał contentowy z pewnością wykorzystamy jeszcze w innych środkach komunikacji. Dzięki temu możemy zaryzykować stwierdzenie, że nasza wystawa spełnia przesłanki cyrkularności.
